काठमाडौं —नेपालको उच्च हिमाली भूभागमा विश्वकै दुर्लभ वन्यजन्तु मध्ये एक हिउँचितुवा (Snow Leopard) को संरक्षणमा उल्लेखनीय प्रगति भएको छ। हाल नेपालका ३० हजार ५ सय वर्गकिलोमिटर क्षेत्रफलमा हिउँचितुवाको बासस्थान रहेको छ, जुन विश्वको कुल बासस्थानको केवल २ प्रतिशत मात्रै हो। तर, यति सानो क्षेत्रमा विश्वका झण्डै १० प्रतिशत हिउँचितुवा पाइएका छन्, जुन निकै प्रभावशाली तथ्य हो।
यो तथ्य अन्तर्राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण सङ्गठन (IUCN) को निष्कर्षबाट पनि पुष्टि भएको हो, जसले नेपालको जैविक विविधताको समृद्धतालाई पुनः एक पटक उजागर गरेको छ।
अमेरिकामा रहेको ‘Snow Leopard Trust’ का अनुसार, हाल विश्वभर ३,०२० देखि ५,३९० वटासम्म हिउँचितुवा रहेका छन्। यी दुर्लभ प्रजातिका वन्यजन्तुहरू मुख्यतः नेपाल, चीन, अफगानिस्तान, भारत, भुटान, काजकिस्तान, कीर्गीस्तान, मङ्गोलिया, रसिया, पाकिस्तान, ताजकिस्तान र उज्वेकिस्तान जस्ता देशहरूमा पाइन्छन्।
पछिल्ला वर्षहरूमा नेपालले प्रविधिको प्रयोग, वैज्ञानिक अनुसन्धान र तथ्याङ्क विश्लेषण जस्ता विधिहरू अपनाएर हिउँचितुवा संरक्षणमा महत्वपूर्ण कदम चालेको छ। नेपाल, भारत, मङ्गोलिया र भुटानजस्ता हिमाली राष्ट्रहरूले साझा रणनीति बनाउँदै संरक्षण प्रयासहरूलाई अझ प्रभावकारी बनाएका छन्।
नेपाल सरकारले समेत अझ प्रभावकारी नीति तथा कार्यक्रम ल्याउने तयारी गरिरहेको छ, जसमा स्थानीय समुदायको सहभागिता, सुदृढ निगरानी प्रणाली तथा अन्तर्राष्ट्रिय सहकार्य मुख्य प्राथमिकतामा रहेका छन्।
हिउँचितुवा संरक्षणको यो पहलले नेपालको जैविक विविधता संरक्षणमा अग्रणी भूमिका रहेको कुरालाई पुनः पुष्टि गरेको छ।
