कोशी प्रदेशको स्वास्थ्य सेवामा अराजकता: औषधि आपूर्ति र उपकरण मर्मतमा समस्या
कोशी प्रदेशको स्वास्थ्य मन्त्रालयको अवस्था अत्यन्त नाजुक रहेको छ। मन्त्रालयले स्वास्थ्य सेवाको प्रभावकारी प्रवाहको जिम्मेवारी सम्हाल्ने भए पनि हाल यसका अस्पतालहरू र अन्य स्वास्थ्य सेवा प्रबन्धनहरू अराजक अवस्थामा छन्। स्वास्थ्य मन्त्रालयले औषधि खरिदका लागि आर्थिक वर्षको अन्त्यसम्म पर्खिनुपर्ने परिपाटी अपनाएको छ, जसले गर्दा समयमै औषधि उपलब्ध नगराउन समस्या उत्पन्न भएको छ। स्वास्थ्य मन्त्री भूपेन्द्र राईले यसलाई सुधार्ने प्रतिबद्धता जनाएका छन् र अब समयमै औषधि खरिद र वितरण गर्ने योजना बनाएका छन्।
कोशी प्रदेशका ९ वटा जिल्लास्तरका अस्पतालहरूमा उपकरणहरूको अवस्था निकै बिग्रिएको छ। झापा, सोलुखुम्बु, उदयपुर, खोटाङ, पाँचथर, तेह्रथुम, संखुवासभा, ओखलढुंगा जिल्ला अस्पतालहरूमा अक्सिजन कन्सेन्सटरदेखि इसिजी, एक्स-रे, अपरेशन टेबल र अन्य महत्त्वपूर्ण उपकरणहरू बिग्रिएका छन्। यसका कारण, ती अस्पतालहरूमा उपचार गर्न आएका बिरामीहरूलाई प्रायः निजी अस्पतालमा रेफर गर्नुपर्छ।
त्यस्तै, स्वास्थ्य मन्त्रालयका विभिन्न महत्त्वपूर्ण पदहरू पनि रिक्त छन्। वरिष्ठ कन्सलटेन्टहरू, जनरल फिजिसियन, सर्जन, र अन्य प्राविधिक दरबन्दीहरू अधिकांश खाली छन्। यसले अस्पतालमा सेवा दिने जनशक्तिको ठूलो अभाव सिर्जना गरेको छ।
कोशी प्रदेशमा क्यान्सर, मिर्गौला, र मुटु रोगका बिरामीलाई दिने सरकारी उपचार सहयोग पनि रोकिएको छ। यसका कारण ती बिरामीहरूले स्वास्थ्य उपचारका लागि आवश्यक सहयोग पाउन सकेका छैनन्। गत वर्ष सरकारद्वारा उपचार सहयोगका लागि ५० हजार रुपैयाँका दरले ५ करोड रुपैयाँ बजेट विनियोजन गरिएको थियो, तर चालु वर्षका लागि मात्र ५ करोड बजेट तय गरिएको छ। स्वास्थ्य मन्त्री राईले कडा रोगका बिरामीहरूको लागि थप बजेट माग गर्ने कुरा बताएका छन्।
मन्त्रालयमा हाल ४१ करोड ३९ लाख रुपैयाँको बेरुजू रकम रहेको छ। पछिल्लो पाँच वर्षमा यो रकम सबैभन्दा बढी हो। यो बेरुजू रकमको सही व्यवस्थापन नगरेको खण्डमा, आगामी वर्षमा यो अवस्था अझ बढी जटिल बन्न सक्ने सम्भावना रहेको छ।
अन्ततः, कोशी प्रदेशको स्वास्थ्य मन्त्रालयमा ठोस सुधारको आवश्यकता छ। बजेटको उचित व्यवस्थापन, रिक्त पदहरूको भरपाई, र बिग्रिएका उपकरणहरूको मर्मतका लागि तत्काल कदम चाल्न आवश्यक छ।
